-

saturn-9

szczur ...

O szczurach pisano we Francji jak i w Niemczech.  W Niemczech znany satyryk w XIX wieku. Przetłumaczono na polski:

 

Es gibt zwei Sorten Ratten: / Die hungrigen und satten

Dwóch są  gatunków szczury: / Syci panowie i głodne ciury

 

H. Heine Szczury wędrowne (tłum. J. Weyssenhoff).

 

 

We Francji w czasach nam bliższych o szczurach, kotach i psach:

 

Le rat        Fable / Poémes d'Jean Anouilh

 

[...]

La radio nous annonce une invasion des chats.

Il va falloir tuer tout cha ! »

(Il prononçait à l'auvergnate

Etant chien de
Clermont-Ferrand.)

Le rat, entendant

Ces mots, bondit soudain des quatre pattes.

Laissant l'engin de luxe aux portes nickelées,

Dépouillant son plastron, sa pelisse fourrée,

Jetant sa canne et son chapeau

Rat nu, en poil de rat,

Comme au jour de naissance,

Le rat ne fit qu'un bond jusqu'à l'égout voisin

D'où il cria au sot :

«
Apprenez, sotte engeance,

Que la race des rats a bien d'autres desseins !

Un rat gras à
New
York vaut un rat gras à
Vienne

Ou à
Paris.

Courage, mon ami!

Défendez le pays :

Et lorsque nous aurons enfin

Vaincu la race des félins,

Informez-moi, que je revienne. »

 

 

https://www.poemes.co/le-rat.html

 

 

04.09.2024 przetłumaczono na polski.

 

SZCZUR

 

Z opery wyszedł szczur:

Biały plastron, czarny krawat.

Historię tego szczura

Znał cały Paryż.

Podobno podczas kociej okupacji,

Ukrywał zapas sera Gruyère,

Za co odebrał order z miną pełną dumy,

Acz dumy nieco niepewnej, jak to u szczurów.

Rzadko się zdarza, by tacy

Mieli spokojne sumienie...

Nosi się wspaniale; sierść lśniąca i przystrzyżona,

Wymanikiurowane pazury;

Garnitury od najlepszych krawców;

Szczur, kiedy wylezie z kanałów i zadomowi się na mieście,

Ma limuzynę

I kierowcę,

Złoty sygnet, piękne dziewczęta – ta rasa w swojej wiecznej niepewności

Szuka ukojenia

Otaczając się pięknymi rzeczami.

 

W złudnym przekonaniu o potędze naszego szczura

(zwykła słabość nisko urodzonych)

Jego szofer, wielki, wiejski kundel,

Skądinąd też odznaczony

Za walkę z dziedzicznymi kotami

podczas poprzedniej wojny,

Znosił wyniosłość tamtego nie obnażywszy ni razu kłów.

Takie poważanie ma pieniądz,

Niestety, także u zwierząt…

 

«To szczur – mówił sobie – ale szczur godny szacunku.

Z pewnością tak.

Najlepszy dowód, że go odznaczono. »

 

Ach! Mój

Boże, jakie te psy sa głupie!...

Biedni, otumanieni głupcy, czytelnicy szczurzych gazet,

Zawsze niezdolni przewidzieć, co powie szczur.

 

Tego wieczoru, witając swego pana przy wyjściu,

Zachwycony pies oddał mu wojskowe honory.

Był podekscytowany.

Życie nagle wydało mu się piękniejsze.

 

Powiedział:

« Czy słyszał pan nowiny,

Jakie, podczas gdy

Pan słuchał opery,

Podało radio? » – «

 

I co z tego, mówi szczur

Wsiadając zmęczony do auta;

Zostawmy radio durnemu ludkowi -

Ja mam swoich informatorów. » – «

 

A więc,

Pan jeszcze nie słyszał.

Myślę,

proszę pana, że znów my dwaj musimy

Stanąć i zrobić porządek.

Radio właśnie ogłosiło inwazję kotów.

Trzeba będzie wybić całą tę kociarnię! »

 

(Wymówił to z owerniackim akcentem,

będąc psem z

Clermont-Ferrand.)

Szczur, na dźwięk

Tych słów, podskoczył na równe cztery łapy.

Wybiegł z luksusowego auta z niklowanymi klamkami,

Zrywając z siebie plastron i płaszcz podszyty futrem,

Rzucając na ziemię laskę i cylinder,

Goły szczur, w szczurzej skórze.

 

Jak w dniu, kiedy przyszedł na świat.

Zdążył tylko wskoczyć do najbliższego kanału

Skąd krzyknął do osłupiałego psa:

 

« Naucz się wreszcie, głupi motłochu,

Że rasie szczurów przeznaczono całkiem inne cele!

 

Tłusty szczur w

Nowym Jorku

 

Jest wart tyle samo, ile tłusty szczur w

Wiedniu

 

Albo w

Paryżu.

 

Odwagi, przyjacielu!

Brońcie ojczyzny :

A kiedy w końcu

Pokonamy rasę kotowatych,

Dajcie znać. Wtedy powrócę. »

 

 

[tłumaczenie j.-n.]

 



tagi: psy  koty  szczur 

saturn-9
2 września 2024 16:02
10     892    4 zaloguj sie by polubić

Komentarze:

MarekBielany @saturn-9
2 września 2024 21:40

We Francji w czasach nam bliższych o szczurach, kotach i psach ...

Potrafili polować na siebie, lub nawet żywić się, ale to nie wystarcza.

 

 

 

zaloguj się by móc komentować

atelin @saturn-9
3 września 2024 10:00

"W Niemczech znany satyryk..." Sądząc po tekście to zwykły ćpun.

 

 

Proszę:

SZCZUR

Z opery wyszedł szczurzy pan

z białą koszulową piersią, czarną muszką...

Cały Paryż znał historię tego szczura.

Mówiono, że była w czasie okupacji kotów

wzbogacił się na chomikach z serem szwajcarskim.

Ale nosiła medale i zachowywała się dumnie

z nigdy naprawdę niepewną siebie dumą szczurów.

Tacy ludzie rzadko kiedy mogą to zrobić

mieć czyste sumienie...

Zadbany wygląd, sierść wyczesana i przycięta,

paznokcie wypielęgnowane,

Garnitur od najlepszego krawca:

Jeśli opuści rynsztok i odniesie sukces w mieście,

Taki szczurzy zwierz ma od razu swój samochód

z kierowcą,

ma swój złoty sygnet i fantazyjne dziewczyny.

Ten wiecznie pracowity wyścig

Muszę to zrobić dla własnego bezpieczeństwa

otaczaj się pięknymi rzeczami,

które dają mu iluzję władzy:

to jest błąd niskiego urodzenia.

Kierowcą naszego szczura był gruby wiejski pies

(on też nosił medal,

mianowicie za odwagę w walce w zwarciu z dziedzicznymi wrogimi kotami

podczas ostatniej wojny)

i przełknęła swą arogancję, nie szczerząc zębów:

Och, jak wielka jest siła pieniądza

ze zwierzętami...

„Może i jest szczurem” – powiedział – „ale porządnym szczurem.

Są też tacy. Jego medale to potwierdzają.”

Mój Boże, jakie głupie są te psy! ...

Wykorzystywane biedne idiotki, czytające gazetę szczurów

i nie wiem nic poza tym, co mówią szczury.

Wieczorem, gdy witał swego pana przy bramie wozu,

Pies oddał wojskowy salut.

Pocieszał. Życie nagle wydało mu się piękniejsze.

Powiedział: „Słyszałeś, monsieur,

co, gdy słuchał pan, monsieur opery,

przeszło przez radio?” – „Mam to gdzieś”, powiedział szczur

i zmęczony wsiadłem do samochodu,

„Radio jest dla głupich ludzi,

Mam swoje informacje.” – „Co, jeszcze nie wiesz?

Mocno wierzę, monsieur,

Oboje musimy iść jeszcze raz.

Radio podaje, że właśnie wkroczyły koty.

Coś się wydarzy!”

(Pies pojechał do Auvergnat,

pochodził z Clermont-Ferrand.)

Kiedy nasz szczur usłyszał te słowa,

jechała na czworakach.

Zostawiła pięknie chromowany luksusowy samochód,

zerwał koszulę z piersi i chodzące futro,

rzucił kij i kapelusz wysokim łukiem,

był zwykłym szczurem, nagim w szczurzej skórze

jak dzień, w którym się urodziłeś

i jednym skokiem wskoczyłem do następnego wąwozu,

skąd zawołała do głupca:

„Ucz się, głupie plemię,

że my, szczury, mamy inne cele!

Bo grube szczury w Nowym Jorku są warte tyle samo, co te w Wiedniu

i w Paryżu.

Odwagi, przyjacielu!

Broń dobrze kraju:

I mamy na koniec

pokonał ludzi-kotów,

Więc daj mi znać, żebym mógł wrócić”.

 

Aż boję się wnikać w jego inną twórczość. Bo w wiki jest za krótko.

zaloguj się by móc komentować

saturn-9 @MarekBielany 2 września 2024 21:40
4 września 2024 15:21

Co kraj to praktykowane są inne podchody jak powalić przeciwnika nie tytłając swoich dłoni.  

We Francji jeszcze wystarczająco mają oliwy w głowie aby rzucać przeciwnikowi kłody pod nogi co wykazują aktualne przepychanki wśród wybranych przedstawicieli do Zgromadzenia Narodowego. 

 

Ale czy to wystarcza? Dla spektatorów widowiska jest wyżerka.

zaloguj się by móc komentować

saturn-9 @atelin 3 września 2024 10:00
4 września 2024 15:54

Pan czytał chyba na chybcika? "Niemiecki satyryk" to H.H. Może i był ćpunem ale tego nikt nie nagłaśniał, więc chyba nie był.

Wiadoma rzecz, że język niemiecki zwodzi na manowce.  Czy AI jest tłumaczem?

Nie mam poetyckiego zacięcia więc twórczość translatorską pozostawiam innym z lepszym wyczuciem języka polskiego.

W oryginale jest mowa o serze gruyère a tłumaczenie niemieckie prawi ogólnie o serze szwajcarskim. Nie jestem czepialski ale tłumaczenie ze stancy AI do luftu i szlus. 

 

Autor Szczura jest znany we Francji.  Zarzucano mu po "wyzwoleniu" kolaborację z niemieckim okupantem. W trakcie tejże napisał sztukę Antygona

Szczur to literacki porachunek [rok wydania 1962] z zawirowaniami tamtych lat mrocznych. 

zaloguj się by móc komentować

jan-niezbendny @atelin 3 września 2024 10:00
4 września 2024 16:24

Francuz. Bełkocze Google Translate, bo wiersz w oryginale jest całkiem składny, a jeśli nie wszystkie aluzje są oczywiste, to rozjaśnia je biografia autora. ;)

zaloguj się by móc komentować

jan-niezbendny @saturn-9 4 września 2024 15:54
4 września 2024 16:48

Bez poetyckiego zacięcia, ale w miarę wiernie, choć tu i ówdzie nie dosłownie. Nawiasem mówiąc, Francuzi często tłumaczą zagraniczną poezję prozą i wcale się tego nie wstydzą.

Z opery wyszedł szczur:
W białym żabocie, czarnym krawacie.
Historię tego szczura
Znał cały Paryż.
Podobno podczas kociej okupacji,
Ukrywal zapas sera Gruyère,
Za co odebrał order z miną pełną dumy,
Acz dumy nieco niepewnej, jak to u szczurów.
Rzadko się zdarza, by tacy
Mieli spokojne sumienie...
Nosi się wspaniale; sierść lśniąca i przystrzyżona,
Wymanikiurowane pazury;
Garnitury od najlepszych krawców;
Szczur, kiedy wylezie z kanałów i zadomowi się na mieście, 
Ma limuzynę
I kierowcę,
Złoty sygnet, piękne  dziewczęta - ta rasa w swojej wiecznej niepewności
Szuka ukojenia
Otaczając się pięknymi rzeczami.

W złudnym przekonaniu o potędze naszego szczura
(zwykła słabość nisko urodzonych)
Jego szofer, wielki, wiejski kundel,
Skądinąd też odznaczony
Za walkę z dziedzicznymi kotami
podczas poprzedniej wojny,
Znosił wyniosłość tamtego nie obnazywszy ni razu kłów.
Takie poważanie ma pieniądz,
Niestety, także u zwierząt...

«To szczur - mówił sobie - ale szczur godny szacunku.
Z pewnością tak.
Najlepszy dowód, że go odznaczono. »

Ach! Mój
Boże, jakie te psy sa głupie!...
Biedni, otumanieni głupcy, czytelnicy szczurzych gazet,
Zawsze niezdolni przewidzieć, co powie szczur.

Tego wieczoru, witając swego pana przy wyjściu,
Zachwycony pies oddał mu wojskowe honory.
Był podekscytowany.
Życie nagle wydało mu się piekniejsze.

Powiedział: «
Czy słyszał pan nowiny,
Jakie, podczas gdy
Pan słuchał opery,
Podało radio?» - «

I co z tego, mówi szczur
Wsiadając zmęczony do auta;
Zostawmy radio durnemu ludkowi -
Ja mam swoich informatorów. » - «

A więc,
Pan jeszcze nie słyszał.
Myślę,
proszę pana, że znów my dwaj musimy 
Stanąć i zrobić porządek.
Radio właśnie ogłosiło inwazję kotów.
Trzeba będzie wybić całą tę kociarnię! »

(Wymówił to z owerniackim akcentem,
będąc psem z
Clermont-Ferrand.)

Szczur, na dźwięk
Tych słów, podskoczył na równe cztery łapy.
Wybiegł z luksusowego auta z niklowanymi klamkami,
Zrywając z siebie żabot i płaszcz podszyty futrem,
Rzucając na ziemię laskę i cylinder,
Goły szczur, w szczurzej skórze,

Jak w dniu, kiedy przyszedł na świat.
Zdążył tylko wskoczyć do najbliższego kanału
Skąd krzyknął do osłupiałego psa:

«
Naucz się wreszcie, głupi motłochu,
Że rasie szczurów przeznaczono całkiem inne cele!

Tłusty szczur w 
Nowym
Jorku jest wart tyle samo, ile tłusty szczur w 
Wiedniu

Albo w 
Paryżu.

Odwagi, przyjacielu!
Brońcie ojczyzny :
A kiedy w końcu
Pokonamy rasę kotowatych,
Dajcie znać. Wtedy powrócę. »

zaloguj się by móc komentować

saturn-9 @saturn-9 4 września 2024 15:54
5 września 2024 14:31

Tłumaczenie na niemiecki.

 

DIE RATTE

 

Ein Rattenherr kam aus der Oper

mit weißer Hemdbrust, schwarzer Fliege...

Die Vorgeschichte dieser Ratte kannte ganz Paris.

Sie war, so hieß es, während der Besatzung durch die Katzen

mit Schweizerkäse-Hamstern reich geworden.

Doch trug sie Orden und benahm sich stolz

mit dem nie wirklich selbstbewußten Stolz der Ratten.

Es können solche Leute ja nur selten

ein ruhiges Gewissen haben ...

Gepflegtes Äußeres, das Fell gebürstet und getrimmt,

die Nägel manikürt,

Der Anzug von dem besten Schneider:

Läßt es den Rinnstein hinter sich und findet in der Stadt Erfolg,

hat so ein Rattentier gleich seinen Wagen

mit Fahrer,

hat seinen goldenen Siegelring und schicke Mädchen.

Dies ewig umgetriebene Geschlecht

muß schon zur eigenen Beruhigung

mit schönen Dingen sich umgeben,

die ihm die Illusion des Mächtigseins verschaffen:

das ist der Fehler niedriger Geburt.

Der Fahrer unserer Ratte war ein dicker Hund vom Lande

(auch er trug einen Orden,

und zwar für seinen Mut im Nahkampf mit den Erbfeindkatzen

im jüngstvergangenen Krieg)

und schluckte ohne Zähnefletschen ihren Hochmut:

so groß ist, ach, die Macht des Geldes

bei den Tieren...

"Er ist zwar eine Ratte", sprach er, "aber eine anständige Ratte.

Es gibt auch solche. Das beweisen seine Orden."

Mein Gott, wie sind die Hunde dumm! ...

Mißbrauchte arme Trottel, lesen in der Rattenzeitung

und wissen nichts, als was die Ratten sagen.

 

An diesem Abend, als er seinen Herrn am Wagenschlag begrüßte,

entbot der Hund ganz militärisch stramm den Gruß.

Er jubelte. Das Leben schien ihm plötzlich schöner.

Er sagte: "Haben Sie gehört, Monsieur,

was, während Sie, Monsieur, der Oper lauschten,

durch Radio kam?" - "Das ist mir schnuppe" sprach die Ratte

und ließ sich sich müde in den Wagen sinken,

"das Radio ist fürs dumme Volk,

ich habe meine Informationen." - "Wie, Sie wissen es noch nicht?

Ich glaube fest, Monsieur,

wir müssen beide nochmal ran.

Das Radio meldet, eben sind die Katzen einmarschiert.

Da gibt's was auf die Katsch schu dreschen!"

(Der Hund geriet ins Auvergnatische,

er stammte aus Clermont-Ferrand.)

Als unsere Ratte diese Worte hörte, 

fuhr sie auf allen Vier in die Höhe.

Sie ließ das schön verchromte Luxusauto stehen,

riß sich die Hemdbrust und den Gehpelz runter,

warf Stock und Hut in hohem Bogen weg,

war bloße Ratte, nackt im Rattenfell

wie an dem Tag der Geburt

und sprang mit einem Satz ins nächste Gully,

aus dem sie noch dem Dummkopf zurief:

"Erfahre, dumme Brut,

daß wir, die Ratten, andere Ziele haben!

Denn fette Ratten in New York sind gleich wert wie die in Wien

und in Paris.

Nur Mut, mein Freund!

Verteidigt brav das Land:

Und haben wir am Ende

das Katzenvolk besiegt,

so gebt Bescheid, damit ich wiederkomme."

 

 

JEAN ANOUILH, Fables, 1962 ... tłumaczył Ulrich Friedrich Müller,  dtv 1974

zaloguj się by móc komentować

saturn-9 @jan-niezbendny 4 września 2024 16:48
5 września 2024 14:33

Merci.

 

Zamiast "zimnej wódki" pozwoliłem sobie wkleić do tekstu. ;-) 

zaloguj się by móc komentować

jan-niezbendny @saturn-9 5 września 2024 14:33
5 września 2024 15:22

Je vous en prie.

Przekład byłby oczywiście lepszy, tzn. byłby przekładem poetyckim, gdyby zachował rymy, ale to wymagałoby czasu. Jesli można, to poprosiłbym jeszcze o zastąpienie drugiego wersu czymś takim: "Biały plastron, czarny krawat." Dosłownie jak w oryginale, bo ja przez nieuwagę dałem żabot, którego przecież nie nosi się razem z krawatem. ;) A po polsku usztywniony przód koszuli do smokingu (chemise à plastron) podobno też nazywa się "plastron". Z francuska.

zaloguj się by móc komentować

saturn-9 @jan-niezbendny 5 września 2024 15:22
6 września 2024 12:32

Wczoraj poprawiłem. 

O ile inne sugestie to do poprawienia jeden krok.

 

"Plastron" jest dwa razy w tekście.

zaloguj się by móc komentować

zaloguj się by móc komentować